|
Аллоҳ Таоло оятнинг якунида Ўзининг одамларга нисбатан Марҳаматли Зот эканини, уларга масаллар зарб қилиб беришини, уларга Ўзининг оятларини эслатишини, дунёю охират зафарига олиб борадиган йўлни кўрсатиб беришини, шунга қарамасдан, ибратланувчилар озлигини баён қиляпти.
إِنَّ اللّهَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَلَـكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لاَ يَشْكُرُونَ
– „Албатта Аллоҳ одамларга фазлу карам қилгувчидир. Лекин жуда кўп одамлар шукр қилмайдилар“. [2:243]
(أَلَمْ تَرَ билмадингизми), бу ерда сўроқ гап тан олдириш ва ажабланиш маъносида қўлланяпти. Масалан, кимдир бир ҳақиқатни ўз кўзи билан аниқ кўради. Сиз унга ўша кўрганини айтасиз. Бу билан унга кўрганлигини тан олдирасиз ёки ажабланганлигингизни билдирасиз. Шунингдек, бир одамга бир ҳақиқатни агар аниқ кўрадиган бўлса, қандай бўлишини англатиш, ҳис қилдириш учун ҳам шундай гапни ишлатасиз. Бу ерда ҳам худди шундай. Аллоҳ Таоло Ўз пайғамбари Муҳаммад с.а.в.га зарбул-масал бўлган бир қавм ҳақида хабар беряпти. Токи, уларнинг аҳволини кўз ўнгиларига келтириб, улардан ибрат олсинлар. Шунинг учун кўриш маъносини англатувчи руъя сўзи жар қилувчи ҳарф билан мутааддийга, ўтимли феълга айланиб, идрок қилиш маъносини англатяпти.
أَلَمْ تَرَ إِلَى
Агар у ҳақиқий кўриш маъносини англатганида жар қилувчи ҳарф билан мутааддийга айлантирилмаган бўларди. Балки ўз ҳолича мутааддий бўлган бўларди.
(خَرَجُواْ مِن دِيَارِهِمْ ўз диёрларидан чиққан кишилар) Аллоҳ Таоло уларнинг ўз диёларидан чиқиш сабабларини баён қилмади. Бу хусусда бир неча ривоятлар бор. Улардан айримлари Пайғамбар с.а.в.га нисбат берилган. Ўшалардан бирида уларнинг касаллик яъни, вабо туфайли чиқиб кетганлари айтилган. Яна бирида эса душманга рўбарў келишдан қўрқиб чиқиб кетганлар, дейилган. Оят оқимига қараганда рожиҳ гап шуки, улар ўзлари томон бостириб келаётган душмандан қўрқиб чиқиб кетганлар. Чунки кейинги оят жанг ҳақида сўзлаяпти.
وَقَاتِلُواْ فِي سَبِيلِ اللّهِ
(Аллоҳ йўлида жанг қилингиз).
87-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232